مقدمه
تلگرام یک سرویس ابری (Cloud-Base) است که بر حریم خصوصی و دسترس پذیر بودن در پلتفرم های مختلف متمرکز شده است. برنامه تلگرام هم برای موبایل (اندروید، IOS ، Ubuntu ، Windows Phone) و هم برای کامپیوترهای شخصی (ویندوز، OSX، لینوکس) در دسترس است. کاربران میتوانند پیام های متنی ،عکس ، ویدئو، استیکر و فایل هایی تا حجم 1.5 گیگابایت را مبادله کنند. همچنین تلگرام از قابلیت ارسال پیام های رمزنگاری شده و خود ویرانگر پشتیبانی می کند.
تلگرام توسط کارآفرین روسی، پاول داروف، پشتیبانی میگردد که هم اکنون در تبعید به سر میبرد. برنامه سمت مشتری (client ) تلگرام متن باز (Open Source) است در حالی که برنامه سمت سرور دارای کد بسته و اختصاصی است. علاوه بر این، تلگرام API هایی را برای توسعه دهندگان مستقل فراهم نموده است.
تاریخچه
تلگرام در سال 2013 و توسط دو برادر نیکولای و پاول داروف شروع به کار کرد. این دو برادر قبل از این شبکه اجتماعی VK را در روسیه راه اندازی کرده بودند. اما بعد از توبیخ شرکت توسط دولت روسیه، مجبور به ترک آن شدند. نیکولای داروف، پرتکل MTProto که پایه برنامه های پیام رسانی است را تولید کرد در حالی که پاول منابع مالی و زیرساخت های مورد نیاز را توسط منابع شرکت Digital Fortress فراهم نمود.
تلگرام به عنوان یک LLP انگلیسی و هم به عنوان یک LLC آمریکایی ثبت شده است. هنوز فاش نشده است که دفتر این شرکت کجاست و از چه هویت قانونی برای اجاره مکان استفاده شده است. این پنهان کاری به منظور حفظ تیم از تاثیرپذیری های غیرضروری و حفاظت از اطلاعات کاربران از درخواست های دولتی انجام شده است. بر اساس آنچه سرویس نرم افزاری ارائه می کند، دفتر مرکزی آن در برلین آلمان قرار دارد. داروف روسیه را ترک کرده و گفته می شود که به همراه گروه کوچکی از برنامه نویسان از کشوری به کشوری دیگر در حال مهاجرت است.
در اکتبر 2013، تلگرام حدود 100000 کاربر فعال در روز را ثبت کرده است.در 24 مارس 2014 اعلام کرد که 35 میلیون کاربر ماهانه و 15 میلیون کاربر فعال در روز به ثبت رسیده است. در اکتبر 2014، برنامه نظارتی دولت کره جنوبی بسیاری از شهروندان را جهت استفاده از تلگرام ترغیب کردند. در دسامبر 2014، تلگرام اعلام کرد، آنها 50 میلیون کاربر فعال دارند که روزانه حدود 1 میلیون پیام ایجاد میکنند و در هر هفته 1 میلیون کاربر جدید در سرویس آنها ثبت نام میکنند.این ترافیک در طی 5 ماه دو برابر شد و به 2 میلیون پیام در روز رسید. آخرین اظهارات نشان میدهد که این برنامه به 12 میلیون پیام در روز رسیده است.
تلگرام در ایران
چند ماهی است که کاربران ایرانی نیز به استفاده از این برنامه روی آورده اند و خیلی زود به یکی از مهمترین کاربران این برنامه در جهان تبدیل شده اند. بررسی ترافیک ورودی سرورهای تلگرام نشان میدهد که حدود 15 درصد کل ترافیک مربوط به کاربران ایرانی است، و بعد از ایران روسیه با 10 درصد کل ترافیک در جایگاه دوم قرار میگیرد. کشورهایی چون آمریکا، هند و برزیل جایگاه های بعدی را به خود اختصاص داده اند.
اخیرا شورای فضای مجازی جلساتی برای بررسی فیلتر شدن یا نشدن تلگرام در ایران تشکیل داده اند و به بررسی این برنامه پرداخته اند اما هنوز تصمیمی مشخص در مورد این شبکه اجتماعی اتخاذ نشده و تصمیمات نهایی به جلسات آتی موکول شده است. اینکه تلگرام فیلتر شود یا خیر چندان مهم نیست. مسئله این است که شبکه های اجتماعی به عنوان پدیده ای جدید جای خود را در میان کاربران ایران وسایر نقاط جهان باز کرده است و مسدود کردن یک شبکه به معنی پایان راه نخواهد بود.
قابلیت ها و امکانات
حساب کاربری :
همانند سرویس هایی مثل viber، حساب کاربری تلگرام به شماره تلفن همراه پیوند خورده است و توسط پیامک یا تماس تلفنی تایید میگردد. یک کاربر میتواند چندین دستگاه را به حساب کاربری خود متصل نماید و پیام را روی هر یک از این دستگاه ها دریافت نماید. دستگاه های متصل شده را می توان تک تک و یا به یکباره حذف نمود. شماره همراه اختصاص یافته نیز در هر زمان می تواند تغییر کند و وقتی تغییر شماره انجام شد، افراد موجود در دفترچه تلفن کاربر، شماره جدید را به صورت اتوماتیک دریافت خواهند کرد. علاوه بر این، یک کاربر می تواند یک نام مستعار انتخاب نماید که به او اجازه می دهد تا پیام ها را بدون انتشار شماره همراه ارسال نماید. حساب کاربری را می توان در هر زمان حذف کرد و در صورت عدم فعالیت به مدت 6 ماه حساب کاربری به صورت اتوماتیک حذف خواهد شد. کاربران حتی می توانند پیام "last seen" در حساب کاربری خود را با پیام دیگری نظیر "last seen within a week" جایگزین نمایند.
پیام ها :
پیام های معمولی مبتنی بر ابر (cload-base) هستند و در کلیه دستگاه های متصل به حساب کاربر قابل رویت خواهند بود. کاربران می توانند عکس، ویدیو، پیام صوتی و فایل هایی تا حجم 1.5 GB را به اشتراک بگذارند. کاربران می توانند پیام هایی به صورت خصوصی برای یک کاربر و یا گروهی از کاربران تا 200 عضو ارسال نمایند. کانال ها برای پخش همگانی پیام ها به مجموعه ای از کاربران یا اعضا به کار می روند. انتقال پیام های معمولی به سرور تلگرام به وسیله پروتکل MTProto رمزنگاری می گردند.
چت محرمانه :
پیام ها قابلیت ارسال به صورت رمزنگاری شده و مشتری به مشتری (Client-to-Client) را دارند که چت محرمانه نامیده می شود. برخلاف پیام های معمولی، پیام های ارسالی در چت محرمانه تنها در دستگاه مبدا و مقصد قابل دسترسی است و در دستگاه های دیگر قابل مشاهده نخواهد بود. چت محرمانه میبایست با ارسال دعوت نامه که در خلال آن کلیدهای رمزنگاری مبادله می شوند شروع و پذیرفته شود. پیام های ارسالی در یک چت محرمانه می توانند در هر زمان و به دلخواه حذف شوند و یا به صورت خودویرانگر ارسال گردند. پیام های خود ویرانگر بعد از گذشت مدت زمان مشخصی به صورت اتوماتیک حذف خواهند شد و یا دیگر قابل رویت نخواهند بود.
بات ها :
در جوئن 2015، تلگرام پلتفرمی برای برنامه نویسان جهت تولید بات ها ایجاد نمود. بات ها در واقع حساب های کاربری هستند که توسط یک برنامه کامپیوتری مدیریت می شوند. آنها می توانند به پیام ها پاسخ دهند، به گروها دعوت شوند و حتی می توانند با برنامه های دیگر ادغام شوند.